Đêm đọc Hoàng Lộc

Đêm nay qua trông nhà giùm cô em gái. Căn nhà không xa phố chợ, chỉ cách một dòng sông. Bên kia sông phố chợ rực rỡ ánh đèn nhưng ở đây đìu hiu kinh khủng.

Hoàn toàn tĩnh mịch. Thứ âm thanh duy nhất nghe được là tiếng thạch sùng chặc lưỡi ngoài hiên! Cũng không phải rãnh rỗi gì nhưng trong đêm sâu buồn hoang vắng này chỉ còn muốn ngồi bó gối để nói chuyện với chính mình mà thôi. Nói chuyện với chính mình có khi không phải là độc thoại mà là nghe tiếng nói của người kia vang vọng trong tâm tư của mình. Ấy là khi mở quyển thơ của Hoàng Lộc ra đọc lan man!

Cô em gái vừa gởi về quyển thơ còn mới tinh thơm, trang nhã. Hơn một trăm bài thơ! Chắc phải còn lâu mới đọc hết cả trăm bài đó! Thơ chớ có phải giáo trình đâu mà phải đọc tuần tự hoặc đọc cho nhanh. Câu thơ đâu chỉ có chữ nghĩa, cú pháp. Câu thơ là món quà của một cuộc đời riêng, là sự rung động tế vi của một tâm hồn đòi lan tỏa tới kẻ tha nhân. Câu thơ có thể được viết ở một không gian nào đó, một thời điểm nào đó, trong một cõi phù vân thực mà huyễn mộng, theo trang giấy run rẩy tới đây, trong đêm sâu này, để “cho dẫu phù vân” cũng có thể giao hòa một nhịp tâm tư:

...
ta nằm im
một mình nghe
cái thinh không
lạnh
bốn bề thinh không
và nghe tiếng gió trong lòng
thổi như xé buốt trăm năm trễ tràng …

(nằm nghiêng với bệnh, trang 68)

Vậy đó ta với người giờ đây chia sẻ cái-thinh-không-lạnh-bốn-bề-thinh-không. Ta đọc một bài ở trang này, trầm ngâm trong cô quạnh, nghe lòng ta lòng người nói với nhau. Ta bỏ một bài ở trang kia vì không nói gì với ta trong cái đêm sâu này.

Tập thơ là của một kẻ đã luống tuổi đời, kẻ ngắm nhìn hoa còn tiếc vẻ đẹp của ngày nào năm trước: Đào hoa y cựu tiếu đông phong! Cái ảo ảnh của người tình nhân xa rồi của năm xưa vẫn còn hoài, làm tình làm tội:

năm mươi năm đời ta
                    hoài con bướm thức
hoa vàng nhà em đêm khờ - trở giấc
thì ra có thiệt mùa xuân
bướm đã già rồi –
                tội lắm – tình nhân !

(thơ xuân của bướm già - trang 46)

Ơ hơ! Hoa có nở vì bướm già đâu. Chẳng phải đã có kẻ ngày xưa bùi ngùi:

Kim nhật hoa tiền ẩm
Cam tâm túy sổ bôi
Đản sầu hoa hữu ngữ:
Bất vị lão nhân khai.
(Ẩm tửu khán mẫu đơn - Lưu Vũ Tích)

Hôm nay uống rượu ngắm hoa
Cạn đôi ba chén gọi là mua vui
Chỉ e hoa nói lên lời:
Em không phải nở cho người già nua.
(Bản dịch của Tương Như)

Kẻ tình nhân già nọ:

…
có những bài thơ viết khi nào không nhớ
lật ra dòm – bỗng thấy bóng em trong
có một loài hoa một đời chưa chịu nở
bỗng vì em mà phải nở rất buồn
...
(thơ tình của người có tuổi – trang 176)

rồi tóc trắng phất phơ chiều sương khói
thế xuân thu rẻ rúng chuyện công hầu
tình cũng chảy mỗi dòng theo mỗi cõi
ai trách lòng ta khỏi biển xanh dâu?

câu thơ viết bên kia trời tưởng nhớ
đưa ta về ray rứt giữa canh đêm
trăng phố thị dẫu tàn hiên cổ độ
dễ nguôi khuây những ngọc nát châu chìm.
(mưa cuối đời thơ - trang 47)

Thế thôi chuyện biển xanh tang điền, lấy ai mà trách lòng ai! Sông xưa đã rẽ mấy dòng, tình xưa phố cũ châu chìm giữa đêm! Hoài giang có ai còn thấp thoáng bóng ngà bước qua phố đèn lồng trong đêm trăng? Đâu đó cố hương có ai để chia sẻ nỗi lòng?

Ta làm kẻ xa - người chưa gặp một lần - mà không lạ, trong đêm vắng làm người lắng nghe, để cho giọt lệ Giả Đảo được nâng niu:

Nhị cú tam niên đắc
Nhất ngâm song lệ lưu
Tri âm như bất thưởng
Quy ngọa cố sơn thu.

để cho - khi mà:

...
cây đời ta gãy hết
những ngọn tình phù vân
...
(ngoại ô, đêm - trang 36)

thì ở nơi đây - đêm nay cũng là một đêm ngoại ô - cũng đâu phải cần làm chi nhiều lắm đến hai câu!

…
hiểu sao nhị cú tam niên đắc
chỉ nửa câu đây đủ khóc ròng
...
(lạc địa - trang 17)